آمنیوسنتز یکی از آزمایش‌های مهم دوره سه ماه دوم بارداری است که بیشتر با عنوان آزمایش مایع آمنیوتیک در میان متخصصین از آن یاد می‌شود. حال سوال این است که اآزمایش آمنیوسنتز چیست و چرا انجام آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. برای درک این موضوع با های طب همراه باشید.
آمنیوسنتز از جمله فرایند‌های آزمایشی تایید شده در دنیای پزشکی برای تشخیص بارداری قبل از تولد است. طی فرایند نمونه‌برداری در این تست، مقدار مشخصی از مایع آمنیون برداشت شده و آزمایش‌هایی ویژه روی آن انجام می‌شود. این تست، علاوه بر تایید بارداری و زنده بودن جنین، اطلاعاتی قابل توجه در مورد سلامت آن و وجود یا عدم وجود اختلال‌های ژنتیکی ارائه می‌دهد.
زمان مناسب برای انجام تست آمنیوسنتز
تست آمنیوسنتز یکی از آزمایش‌های سه ماه دوم بارداری است که باید در کنار غربالگری آلفا فتوپروتئین (AFP) و غربالگری میزان HCG, Esteriol, inhibin انجام می‌شود. این آزمایش در هفته‌های ۱۵ تا ۲۰ پس از بارداری امکان نمونه برداری و تست را دارد. همچنین بین هفته‌های ۳۵ تا ۵۵ وضعیت نشان‌داده شده ممکن است نامعلوم باشد و پس از این دوره، یعنی پس از هفته ۵۵ ممکن است نشان دهنده سنتز سورفاکتانت باشد.
آمنیوسنتز برای همه مادران توصیه نمی‌شود!
هر چند آمنیوسنتز یکی از راه‌های کاربردی در غربالگری سه ماه دوم به حساب می‌آید، اما لزوما برای تمامی مادران تجویز نمی‌شود و صرفا در برخی موارد خاص ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. این آزمایش معمولا برای مادرانی که سن بالای ۳۵ سال دارند تجویز خواهد شد. همچنین وجود نشانه‌هایی نظیر تشخیص مقدار غیرطبیعی مارکرهای بیوشیمیایی یا به دست آمدن نتیجه‌هایی غیرعادی در سونوگرافی می‌تواند باعث شود تا این آزمایش برای مادران تجویز شود. وجود احتمال بروز ناهنجاری‌های ژنتیکی و سابقه خانوادگی در این زمینه نیز از جمله دلایلی هستند که ممکن است باعث شود تا این آزمایش توسط پزشک تجویز شود.
با توجه به آنچه توضیح داده شد، می‌توان گفت که انجام آزمایش مذکور مناسب تمامی مادران نیست و صرفا در صورت تشخیص برخی از ناهنجاری‌ها و وجود ریسک اختلالات ژنتیکی باعث می‌شود تا پزشک متخصص انجام این آزمایش را تجویز کند. به طور باید در نظر داشت که این آزمایش باید تحت نظر پزشک متخصص و در صورت نیاز انجام شود. با توجه به این موضوع در مورد لزوم یا عدم لزوم انجام این تست باید از پزشک متخصص خود مشورت بگیرید.
کاربرد آمنیوسنتز برای تشخیص چه مواردی است
آمنیوسنتز به طور کلی برای تشخیص اختلال‌ها و مشکلات ژنتیکی در کنار ناهنجاری‌های کروموزموی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایش در هفته‌های اولیه بارداری و در زمانی مشخص می‌تواند برخی از ناهنجاری‌ها و اختلالات را شناسایی کند. اختلال‌هایی نظیر سندرم داون که به تریزومی ۲۱ معروف است، سندرو پاتو معروف به تریزومی ۱۳ و نشانگان ادواردز معروف به تریزومی ۱۸ از جمله ناهنجاری‌هایی است که در جریان این آزمایش قابل شناسایی هستند.
علاوه بر موارد فوق نقصان‌های ساختمانی نظیر آناسفالی و اسپینابیفیدا از طریق تشخیص میزان آلفا فیتوپروتئین که باعث ایجاد نقص در ساختار لوله عصبی شود نیز از طریق آزمایش فوق قابل شناسایی خواهد بود. این آزمایش همچنین سندرم X شکننده را نیز تشخیص می‌دهد. آمنیوسنتز برای تشخیص عفونت‌های احتمالی و کاهش برخی مواد معدنی مورد نیاز نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خطرات آمنیوسنتز
دلیل اصلی اینکه آزمایش آمنیوسنتز صرفا پس از تشخیص پزشک و وجود ریسک‌های مربوط به بروز ناهنجاری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، این است که انجام این آزمایش ممکن است خطرات و عوارض ویژه‌ای را در پی داشته باشد. در گام اول باید در نظر داشت فرایند نمونه برداری این تست کار بسیار حساسی است و به همین دلیل از ابزارهای سونوگرافی برای تشخیص موقعیت جنین در رحم و مایع آمنیوتیک استفاده می‌شود. در جریان این تست ابتدا بی‌حسی به دیواره شکم وارد می‌شود و پس از آن سوزن مربوط به نمونه گیری از دیواره شکم وارد شده و پس از عبور دیوار رحم مایع مربوطه را برداشت می‌کند تا نمونه یاد شده برای انجام ازمایش‌های ویژه مورد بررسی قرار گیرد.
پس از انجام فرایند نمونه برداری مادر باید از انجام کارهای سنگین دوری کند و برای مدت زمانی هفت تا ده روزه به طور کامل استراهن کند تا خطرات احتمالی پس از انجام نمونه برداری
از آنجایی که این فرایند بسیار پیچیده و دارای خطراتی ویژه است، معمولا به صورت عمومی انجام نمی‌شود و صرفا در صورتی که پزشک انجام را آن را لازم بداند قابل انجام خواهد بود.
انجام تست آمنیوسنتز همچنین بین هفته‌های پانزده تا بیست بارداری باید انجام شود؛ درصورتی که این تست زودتر از زمان ذکر شده انجام شود، وارد شدن آسیب به جنین محتمل خواهد بود. با این حال در برخی موارد خیلی خاص ممکن است این تست به صورت زودهنگام انجام شود که در این صورت زمان نمونه برداری به هفته‌های یازده تا سیزده معوق خواهد شد. از دیگر خطرات احتمالی انجام این تست بروز آمبولیسم مایع آمنیونی در رحم مادر است که برای دوری از آن باید آزمایش به صورت کاملا دقیق و در زمان تعیین شده و همراه با ابزارهایی خاص انجام بپذیرد.
